Türkiye Cumhuriyeti ve Slovakya Cumhuriyeti bundan sonra “Akit Taraflar” olarak anılacaktır.
Özellikle bir Akit Tarafın yatırımcılarının diğer Akit Tarafın ülkesindeki yatırımları ile ilgili olarak aralarındaki ekonomik işbirliğini arttırmak arzusu ile;
Anılan yatırımların tabi olacağı uygulamalara ilişkin bir anlaşma akdinin, sermaye, know-how ve teknoloji akımı ile Akit Tarafların ekonomik gelişimini teşvik edeceğini kabul ederek;
Yatırım için istikrarlı bir ortam ve ekonomik kaynakların en etkin biçimde kullanılmalarını sağlamak üzere, yatırımların adil ve hakkaniyete uygun muameleye tabi tutulması gerektiğinde mutabık kalarak; ve
Anılan hedeflerin, uluslararası kabul görmüş işçi haklarının yanı sıra sağlık, güvenlik ve çevresel genel uygulama önlemlerini zayıflatmaksızın gerçekleştirilebileceğine inanarak,
Yatırımların teşviki ve karşılıklı korunması için bir anlaşma yapılması kararıyla,
Aşağıdaki şekilde anlaşmaya varmışlardır:
MADDE 1
Tanımlar
İşbu Anlaşmada;
1.”Yatırım” terimi, bu gibi yatırımların, işbu Anlaşma kapsamına girmeyecek olan bir şirketin %10’dan daha az hissesinin borsa yoluyla edinimi niteliğinde olmaması koşuluyla, bir Akit Tarafın yatırımcıları tarafından doğrudan yatırılan, kanun ve düzenlemelerine uygun olarak diğer Akit Tarafın ülkesinde sürekli ekonomik ilişkiler sağlamak amacıyla edinilen, iş faaliyetleri ile bağlantılı her türlü varlık anlamına gelir ve bunlarla kısıtlı olmamak koşuluyla, özellikle aşağıdakileri kapsar:
(a) taşınır ve taşınmaz mallar, bunun yanı sıra ipotek, hapis hakkı ve rehin gibi diğer haklar ve malın ülkesinde bulunduğu Akit Tarafın kanun ve düzenlemelerine uygun olarak tanımlanan diğer benzer haklar;
(b) yeniden yatırımda kullanılan gelirler, para alacakları veya bir yatırımla ilgili mali değeri olan diğer haklar;
(c) hisse senetleri, sermaye hisseleri ya da şirketlere iştirakin diğer şekilleri;
(d) Akit Tarafların kanun ve düzenlemelerine uygun olarak tanımlanan telif hakları, patentler, sınai tasarımlar, teknik prosesler gibi sınai ve fikri mülkiyet hakları yanında ticari markalar, peştemaliye, know-how ve diğer benzer haklar;
(e) doğal kaynaklarla ilgili imtiyazları da içerecek şekilde, kanun veya sözleşme ile verilmiş iş imtiyazları.
Varlıklarının yatırılma veya yeniden yatırılma biçimindeki herhangi bir değişiklik, bu gibi bir değişikliğin ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafın kanun ve düzenlemelerine aykırı olmaması koşuluyla, onların yatırım olarak sınıflandırılmalarını etkilemez.
2. “Yatırımcı” terimi;
diğer Akit Tarafın ülkesinde yatırım yapmış olan,
(a) her bir Akit Tarafın kanunlarına göre vatandaşı sayılan gerçek kişileri;
(b) bir Akit Tarafın yürürlükteki kanunları çerçevesinde kurulmuş veya teşekkül etmiş ve kayıtlı merkezi ile birlikte gerçek ekonomik faaliyetleri o Akit Tarafın ülkesinde bulunan şirketleri, firmaları veya iş ortaklıklarını ifade eder.
3. “Gelirler” terimi bir yatırımdan elde edilen meblağları ifade eder ve bunlarla kısıtlı olmamak kaydıyla özellikle kar, faiz, sermaye kazançları, royaltiler, ücretler ve temettüleri içerir.
4. “Ülke” terimi;
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili olarak; ülkesi ve kara suları yanında uluslararası hukuka uygun olarak üzerinde yargılama yetkisine veya doğal kaynakların araştırılması, kullanılması ve korunması amaçlarıyla egemenlik haklarına sahip olduğu deniz alanlarını ifade eder.
b) Slovakya Cumhuriyeti ile ilgili olarak; uluslararası hukuka uygun olarak üzerinde egemenliği bulunan, egemenlik hakları ve yargılama yetkisini kullanabildiği kara ülkesini, iç sularını ve bunların üzerindeki hava sahasını ifade eder.
5. “Serbestçe çevrilebilir döviz“ terimi, uluslararası işlemlerle ilgili ödemelerde yaygın olarak kullanılan ve önde gelen uluslararası döviz piyasalarında yaygın olarak çevrilebilen döviz anlamına gelir.
MADDE 2
Yatırımların Teşviki ve Korunması
1. Her bir Akit Taraf, ülkesinde, diğer Akit Taraf yatırımcılarının yatırımlarını mümkün olduğunca teşvik edecektir.
2. Her bir Akit Tarafın yatırımcılarının yatırımları her zaman adil ve eşit muameleye tabi tutulacak ve diğer Akit Tarafın ülkesinde tam korumadan yararlanacaktır. Hiç bir Akit Taraf makul olmayan veya ayrımcı tedbirlerle bu gibi yatırımların yönetilmesine, sürdürülmesine, kullanımına, faydalanılmasına, genişletilmesine veya elden çıkarılmasına hiç bir şekilde engel olmayacaktır.
MADDE 3
Ulusal ve En Çok Kayırılan Ulus Muamelesi
1. Her bir Akit Taraf, yatırımları kendi kanun ve düzenlemeleri çerçevesinde, üçüncü ülke yatırımcılarının yatırımlarına benzer durumlarda uygulanandan daha az elverişli olmayacak şekilde ülkesine kabul edecektir.
2. Her bir Akit Taraf, kurulmuş olan bu yatırımlara ve bunlarla ilgili faaliyetlere, kendi yatırımcılarının yatırımları ya da üçüncü bir ülke yatırımcılarının yatırımlarına benzer durumlarda uyguladığı muameleden hangisi en elverişli ise, bundan daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutacaktır.
3. Her bir Akit Taraf ülkesindeki diğer Akit Tarafın yatırımcılarına, bunların yatırımlarının yönetimi, sürdürülmesi, kullanımı, faydalanılması veya elden çıkarılması ile ilgili olarak adil ve eşit olan ve hangisi daha elverişli ise, kendi yatırımcılarına veya herhangi bir üçüncü ülke yatırımcılarına uyguladığı muameleden daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutacaktır.
4. Bu Maddenin 2. ve 3. paragrafları, aynı zamanda, işbu Anlaşma ve Akit Taraflardan birinin imza koyduğu diğer benzer bir anlaşma ile düzenlenen usule yönelik haklar bakımından uygulanmayacaktır.
5. Akit Tarafların ülkelerine yabancıların girmesi, geçici ikameti ve istihdamı ile ilgili kanun ve düzenlemelerine uygun olarak;
(a) Akit Taraflardan her birinin vatandaşlarının, kendilerinin veya kendilerini istihdam eden Akit Tarafın bir yatırımcısının gerekli miktarda sermaye veya başka kaynak taahhüdünde bulunduğu veya bulunmak üzere olduğu bir yatırımın kurulması, geliştirilmesi, idaresi amacıyla veya işletilmesine ilişkin tavsiyelerde bulunmak üzere diğer Akit Tarafın ülkesine girmesine ve kalmasına izin verilecektir.
(b) bir Akit Tarafın yürürlükteki kanun ve düzenlemelerine uygun olarak yasal şekilde kurulan ve diğer Akit Tarafın yatırımcılarının yatırımı olan şirketlere seçtikleri idari ve teknik personeli, milliyeti ne olursa olsun, istihdam etme izni verilecektir.
6. İşbu maddenin 2. ve 3. paragraflarının hükümleri, Türkiye Cumhuriyeti’ni, diğer Akit Tarafın yatırımcılarınca toprak ve taşınmaz ve bunlar üzerinde ayni hak edinimi bakımından ayrımcı olmayan tedbirleri almasına, sürdürmesine veya uygulamasına engel olacak şekilde yorumlanmayacaktır.
7. İşbu Anlaşmanın hiç bir hükmü, bir Akit Tarafı:
(a) insan, hayvan veya bitki hayatı ya da sağlığı, veya çevrenin korunması için gerekli olan;
(b) tükenebilir canlı veya cansız doğal kaynakların korunmasıyla ilgili olan;
ayrımcı olmayan herhangi bir önlemi almaya, sürdürmeye ya da uygulamaya engel olacak şekilde yorumlanmayacaktır.
8. İşbu Maddenin hükümleri, bir Akit Tarafı, tamamen ya da kısmen vergilendirmeye ilişkin herhangi bir uluslararası anlaşma veya düzenlemeden kaynaklanan ve bu gibi bir anlaşmanın veya düzenlemenin tarafı olan Akit Tarafça sağlanan herhangi bir muameleyi, tercihi veya ayrıcalığı diğer Akit Tarafın yatırımcılarına sağlamakla yükümlü olduğu şeklinde yorumlanmayacaktır.
9. İşbu Anlaşmanın ayrımcılık yapmama, ulusal muamele ve en çok kayırılan ulus muamelesi hükümleri, her bir Akit Tarafın bir gümrük birliği, ekonomik birlik veya parasal birliğe, bir ortak pazara veya serbest ticaret bölgesine üyeliğinden veya bunlarla ortaklığından kaynaklanan ve bu Akit Tarafın kendi yatırımcılarına veya şirketlerine, bu gibi bir birliğin, ortak pazarın veya serbest ticaret bölgesinin üye devletlerinin vatandaşlarına veya şirketlerine veya herhangi bir üçüncü ülke vatandaşlarına veya şirketlerine tanıdığı mevcut veya gelecekteki avantajlara uygulanmaz.
MADDE 4
Temel Güvenlik Hakları
İşbu Anlaşmanın hiç bir hükmü,
(a) hiç bir Akit Tarafın açıklanması temel güvenlik çıkarlarına aykırı olacak herhangi bir bilginin sağlanmasını veya bilgiye ulaşılmasına izin verilmesini gerektirecek;
(b) hiç bir Akit Tarafı, kendi temel güvenlik çıkarlarının korunması için
(i) askeri ya da diğer bir güvenlik kuruluşuna silah, cephane ve savaş gereçleri yanında doğrudan ya da dolaylı yollardan diğer malları, teçhizatı, hizmeti ve teknolojiyi sağlamak amacıyla girişilen bu gibi trafik ve işlemler ile ilgili;
(ii) savaş zamanı ya da uluslararası ilişkilerdeki diğer acil durumlar;
veya
(iii) nükleer silah ve diğer nükleer patlayıcı cihazların çoğalmasını önleme ile ilgili ulusal politikaların ya da uluslararası Anlaşmaların uygulanmasıyla ilgili olarak;
gerekli gördüğü herhangi bir tedbiri almasını önleyecek, veya
(c) herhangi bir Akit Tarafı, uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesi için Birleşmiş Milletler Şartı’ndan kaynaklanan yükümlülükleri uyarınca tedbir almasını engelleyecek;
(d) Akit Taraflardan birinin finansal sisteminin bütünlüğünü ve istikrarını güvence altına alacak tedbirleri almasını engelleyecek;
şekilde yorumlanamaz.
MADDE 5
Kamulaştırma ve Tazminat
1. Yatırımlar, kamu yararına ve ayrımcı olmayacak biçimde ve anında, yeterli, etkin tazminat ödenerek, hukuk kuralları gereğince ve işbu Anlaşmanın 3’üncü Maddesinde belirtilen genel muamele prensiplere uygun olarak yapılanlar dışında kamulaştırılmayacak, devletleştirilmeyecek veya doğrudan ya da dolaylı olarak benzer etkisi olan uygulamalara (bundan sonra kamulaştırma olarak anılacaktır) maruz bırakılmayacaktır.
2. Sağlık, güvenlik ve çevre gibi kamusal refaha ilişkin yasal hedeflerin korunması için düzenlenen ve uygulanan ayrımcı olmayan yasal önlemler, dolaylı kamulaştırma teşkil etmez ve bu nedenle, tazminata tabi değildir.
3. Tazminat, kamulaştırılan yatırımın kamulaştırma işleminin yapıldığı veya duyurulduğu tarihten önceki piyasa değerine eşit olacaktır. Tazminat gecikme olmaksızın ödenecek ve 7’inci Maddenin 2’inci paragrafında belirtildiği şekilde serbestçe transfer edilebilir olacaktır.
4. Tazminatın ödenmesinde gecikme olması durumunda ödeme, kanunda bu gibi bir oran öngörülmemişse, kamulaştırma tarihinden ödeme tarihine kadar her iki tarafça üzerinde anlaşılan bir oranda faiz içerecektir.
5. Kamulaştırmadan etkilenen bir Akit Tarafın yatırımcıları diğer Akit Tarafın adli ya da diğer bağımsız otoritesi tarafından davasının ve yatırımının değerlemesinin bu Maddede düzenlenen ilkelere uygun olarak hızlı şekilde gözden geçirilmesini isteme hakkına sahip olacaktır.
MADDE 6
Kayıpların Tazmini
Savaş, isyan, iç karışıklık,olağanüstü hal veya benzeri diğer olaylar nedeniyle diğer Akit Tarafın ülkesindeki yatırımları zarar gören her bir Akit Tarafın yatırımcıları, zararın ödenmesi veya diğer çözümler ile ilgili olarak, diğer Akit Tarafça, hangisi en elverişli muamele ise, sözkonusu diğer Akit Tarafın kendi yatırımcılarına ya da herhangi bir üçüncü devletin yatırımcılarına tanıdığından daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutulacaktır.
MADDE 7
Ülkesine İade ve Transfer
1. Vergisel tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesinin ardından, her bir Akit Taraf bir yatırımla ilgili bütün transferlerin kendi ülkesinden içeri ve dışarıya serbestçe ve gecikme olmaksızın yapılmasına iyi niyetle izin verecektir. Bu gibi transferler aşağıdakileri içerir:
(a) gelirler,
(b) bir yatırımın tamamının veya bir kısmının satışı veya tasfiyesinden elde edilen meblağlar,
(c) 4’üncü ve 5’inci Madde çerçevesinde ödenecek tazminatlar,
(d) yatırımlarla ilgili olarak alınmış kredilerin ana para ve faiz ödenekler,
(e) diğer Akit Tarafın ülkesinde, bir yatırımla ilgili uygun çalışma izinlerini edinmiş olan bir Akit Tarafın vatandaşlarının aldıkları maaş, ücret ve diğer gelirleri,
(f) bir yatırım uyuşmazlığından kaynaklanan ödemeler,
(g) yatırımları kurmak, sürdürmek, geliştirmek ve ilerletmek için ek ödenekler.
2. Aksi yatırımcı ve ev sahibi Akit Tarafça kararlaştırılmadıkça, transferler, yatırımın yapılmış olduğu para birimi veya herhangi bir serbestçe çevrilebilir para birimiyle, transferin yapıldığı tarihte geçerli olan döviz kuru üzerinden yapılacaktır.
3. Yukarıdaki 1. ve 2. paragraflara bakılmaksızın, bir Akit Taraf sınır-ötesi sermaye ve ödeme işlemleriyle ilgili, Avrupa Toplulukları’nınkiler de dahil olmak üzere, özellikle, aşağıdaki durumlarla sınırlı olmayacak şekilde önlemler alabilir veya sürdürebilir.
(a) ciddi ödemeler dengesi ve dış finansal zorluklar ya da bunların olması tehdidi halinde; ya da
(b) istisnai durumlarda, sermaye hareketlerinin özellikle parasal ve döviz kuru politikasında olmak üzere makro ekonomi yönetimde ciddi zorluklara sebep olduğu ya da sebep olma tehdidini yarattığı durumlarda; ya da
(c) ekonomik yaptırımların istisnai durumlarında.
4. Bu Maddenin 3. paragrafında değinilen önlemler:
(a) bu Maddenin 3’üncü paragrafında belirtilen durumların çözümü için gerekli olanı aşmayacak;
(b) geçici olacak ve koşullar izin verdiği anda bertaraf edilecek; ve
(c) ivedilikle diğer Akit Tarafa bildirilecektir.
MADDE 8
Halefiyet
1. Eğer bir Akit Taraf yatırımcısının yatırımı, ticari olmayan risklere karşı kanuni bir sistem dahilinde sigorta edilmişse; sigortalayanın yatırımcı ile sigortalayan arasındaki sigorta sözleşmesinin şartlarından kaynaklanan her türlü halefiyeti diğer Akit Tarafça tanınacaktır.
2. Sigortalayan halefiyetten dolayı yatırımcının haklarını kullanmaya ve taleplerini öne sürmeye yetkilidir ve yatırım ile ilgili sorumlulukları da üstlenecektir. Halef olunan haklar ya da talepler yatırımcının özgün haklarını ya da taleplerini aşmayacaktır.
3. Bir Akit Taraf ile sigortalayan arasındaki uyuşmazlıklar işbu Anlaşmanın 9’uncu Maddesinin hükümlerine göre çözümlenecektir.
MADDE 9
Bir Akit Taraf ile Diğer Akit Tarafın Yatırımcıları Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü
1. Bir Akit Taraf ile diğer Akit Tarafın bir yatırımcısı arasındaki, yatırımcının yatırımı ile ilgili uyuşmazlıklar, yatırımcı tarafından ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafa ayrıntılı bilgi içerecek şekilde yazılı olarak bildirilecektir. Mümkün olduğunca, yatırımcı ile ilgili Akit Taraf bu uyuşmazlıkları iyi niyetli danışmalar ve müzakereler aracılığıyla çözmeye gayret edecektir.
2. Eğer bu uyuşmazlıklar 1’inci paragrafta bahsedilen yazılı bildirim tarihini takip eden altı (6) ay içerisinde bu şekilde çözümlenemezse, uyuşmazlık, yatırımcının seçebileceği aşağıdaki mekanizmalara sunulabilecektir:
(a) ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafın yetkili mahkemesine,
(b) Her iki Akit Tarafın Sözleşmeye imza koymuş olması durumunda, “Devletler ile Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi” ile kurulmuş Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez (ICSID),
(c) Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL)’nun Tahkim Usulü Kurallarına göre bu maksatla kurulacak bir hakem mahkemesi.
3. Yatırımcının uyuşmazlığı bu Maddenin 2’inci paragrafında bahsedilen uyuşmazlık çözüm yollarından birine sunmuş olması durumunda, bu yollardan birinin seçimi nihaidir.
4. Bu Madde’nin 2’inci paragrafının hükümlerine bakılmaksızın ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 3 Mart 1989 tarihinde ICSID’e sunduğu bildirime uygun olarak;
(a) yalnızca, mevcut olması halinde, Türkiye Cumhuriyetinin yabancı sermaye ile ilgili mevzuatına uygun olarak gerekli izni almış ve fiilen başlamış yatırım faaliyetlerinden doğrudan kaynaklanan uyuşmazlıklar, Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez’e (ICSID) veya Akit Tarafların üzerinde uzlaştıkları diğer herhangi bir uluslararası uyuşmazlık çözüm mekanizmasına sunulabilir;
(b) taşınmazlar üzerindeki mülkiyet hakları ve ayni haklara ilişkin uyuşmazlıklar tamamen Türk mahkemelerinin yargılama yetkisi altındadır ve bu nedenle Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez’e (ICSID) ya da diğer herhangi bir uluslararası uyuşmazlık çözümü mekanizmasına sunulamaz; ve
(c) “Devletler ile diğer Devletlerin Vatandaşları arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi”nin 64’üncü Maddesi ile ilgili olarak:
Türkiye Cumhuriyeti, “Devletler ile diğer Devletlerin Vatandaşları arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi”nin yorumu ya da uygulanmasıyla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti ve diğer herhangi bir Akit Devlet arasında ortaya çıkmış ve görüşmeler yoluyla çözümlenmemiş herhangi bir uyuşmazlığın Uluslararası Adalet Divanı’na götürülmesini kabul etmeyecektir.
5. Tahkim Heyeti, hukuk kaynaklarını aşağıdaki sıra dahilinde dikkate alarak, hukuk temelinde karar verecektir:
(a) işbu Anlaşmanın hükümleri;
(b) Akit Taraflar arasındaki diğer ilgili Anlaşmalar;
(c) kanunlar ihtilafı ile ilgili kurallar da dahil olmak üzere, sözkonusu yatırım ülkesinde yapılmış olan Akit Tarafın ulusal kanunları ve düzenlemeleri;
(d) belirli bir yatırım ile ilgili yapılmış özel anlaşmaların hükümleri.
6. Tahkim muameleleri ya da tahkim hükmünün yürütülmesinin herhangi bir safhasında, uyuşmazlığın karşı tarafındaki yatırımcının sigorta poliçesine ya da bu Anlaşmanın 8inci maddesinde belirtilen garantiye göre kaybının tümünü ya da bir kısmını kapsayan bir tazminatı almış olması halinde, uyuşmazlığın tarafı olan Akit Taraflardan hiçbiri bu gerçeği bir itiraz konusu olarak öne süremeyecektir. Bununla birlikte, bir uyuşmazlık daha önce yatırımcı tarafından uluslararası tahkime götürülmüşse, aynı uyuşmazlık sigortacı tarafından bu Maddenin hükümleri çerçevesinde uluslararası tahkime götürülemez.
7. Tahkim hükümleri uyuşmazlığın bütün tarafları için kesin ve bağlayıcı olacaktır. Her bir Akit Taraf kendi ulusal kanunlarına göre hükmü yürütmeyi taahhüt eder.
MADDE 10
Akit Taraflar Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü
1. Akit Taraflar işbu Anlaşmanın yorumu veya uygulanmasıyla ilgili aralarında çıkan herhangi bir uyuşmazlığa iyi niyet ve işbirliği ruhu içinde hızlı ve hakkaniyete uygun bir çözüm arayacaklardır.
2. Eğer Akit Taraflar uyuşmazlığın başladığı tarihten itibaren altı ay içerisinde yukarıda belirtilen yöntemler ile kendi aralarında bir anlaşmaya varamazlarsa uyuşmazlık, Akit Taraflardan herhangi birinin isteği üzerine, üç üyeli bir tahkim heyetine sunulabilir.
3. Tahkim Heyeti her bir dava için takip eden şekilde oluşturulacaktır. Talebin alınmasından itibaren iki (2) ay içerisinde, her bir Akit Taraf bir hakem atayacaktır. Atanan bu iki hakem üçüncü bir devletin vatandaşı olan üçüncü hakemi Başkan olarak seçecektir (bundan sonra “Başkan” olarak anılacaktır). Akit Taraflardan birinin belirlenen zaman içerisinde hakem atayamaması durumunda, diğer Akit Taraf Uluslararası Adalet Divanı Başkanı’ndan atamayı yapmasını talep edebilir.
4. Eğer her iki hakem atanmalarından itibaren iki ay içerisinde Başkan seçiminde anlaşmaya varamazlar ise, Başkan Akit Taraflardan birinin talebi üzerine Uluslararası Adalet Divanı Başkanı tarafından atanır.
5. Eğer, bu Madde’nin 3’inci ve 4’üncü paragraflarında belirtilen durumlarda, Uluslararası Adalet Divanı Başkanı söz konusu görevi yerine getirmekten alıkonursa ya da Başkan Akit Taraflardan birinin vatandaşı ise, atama Uluslararası Adalet Divanı Başkan Vekili tarafından yapılacaktır ve eğer Uluslararası Adalet Divanı Başkan Vekili de bu görevi yerine getirmekten alıkonursa ya da Başkan Vekili Akit Taraflardan birinin vatandaşı ise, atama Akit Taraflardan birinin vatandaşı olmayan en kıdemli Divan üyesi tarafından yapılır.
6. Usul kuralları üzerinde bir anlaşma sağlanamaması halinde, tahkim heyeti genel kabul görmüş uluslararası tahkim usulü kurallarını dikkate alarak usul kurallarını tayin etmesini Uluslararası Adalet Divanı Başkanından talep edebilir.
7. Tahkim heyeti, nihai ve bağlayıcı olan kararını oy çokluğu ile alır.
8. Başkanın, diğer hakemlerin masrafları ve yargılama ile ilgili diğer masraflar Akit Taraflarca eşit olarak ödenecektir. Bununla birlikte, Tahkim Heyeti giderlerin daha yüksek bir oranının Akit Taraflardan biri tarafından ödenmesine re'sen karar verebilir.
9. Eğer bir uyuşmazlık, işbu Anlaşmanın 9’uncu Maddesi uyarınca bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmuşsa ve hala mahkeme önündeyse, aynı uyuşmazlık işbu Madde hükümleri uyarınca başka bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmayacaktır. Bu, her iki Akit Taraf arasında doğrudan ve anlamlı görüşmeler yoluyla bağlantı kurmayı engellemeyecektir.
MADDE 11
Anlaşmanın Kapsamı
Bu Anlaşma, ulusal kanun ve nizamlarına uygun olarak Akit Taraflardan birinin ülkesinde diğer Akit Tarafın yatırımcılarınca mevcut Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce veya sonra yapılmış yatırımlara uygulanacaktır. Bununla beraber; mevcut Anlaşma, yürürlüğe girmesinden önce yargı ya da tahkim sürecindeki bir yatırımla ilgili uyuşmazlıklara uygulanmayacaktır.
MADDE 12
Yürürlüğe Giriş
1. Her bir Akit Taraf, bu Anlaşmanın ülkesinde yürürlüğe girmesine ilişkin anayasal prosedürlerinin tamamlandığını yazılı olarak diğerine bildirecektir. Bu Anlaşma bu iki yazılı bildirimden sonuncusunun tarihinden sonraki 90’ıncı günde yürürlüğe girecektir. Anlaşma on yıl süre ile yürürlükte kalacak ve bu Maddenin 2’inci paragrafı uyarınca sona erdirilmediği takdirde yürürlükte kalmaya devam edecektir
2. Akit Taraflardan her biri, diğer Akit Tarafa bir yıl öncesinden yazılı feshi ihbarda bulunarak, Anlaşmayı ilk on yıllık dönemin sonunda veya bundan sonra her an sona erdirilebilir.
3. İşbu Anlaşma Akit Taraflar arasında yazılı bir anlaşma ile değiştirilebilir. Herhangi bir değişiklik Akit Taraflardan her birinin diğer Akit Tarafa değişikliğin yürürlüğe girmesi için gerekli tüm dahili işlemleri tamamladığını bildirmesi üzerine yürürlüğe girecektir.
4. İşbu Anlaşmanın fesih tarihi öncesinde yapılan veya edinilen ve bu Anlaşmanın diğer bir şekilde uygulanacağı yatırımlar hususunda, işbu Anlaşmanın diğer tüm Maddelerinin hükümleri fesih tarihinden itibaren bir on (10) yıl daha geçerli olmaya devam edecektir.
5. İşbu Anlaşma, 9 Ekim 2000 tarihinde Ankara’da imzalanan ve bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle yürürlülükten kalkacak olan Türkiye Cumhuriyeti ve Slovakya Cumhuriyeti arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşmanın yerine geçer ve onu ikame eder. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra tahkimde ileri sürülen uyuşmazlıklar bu anlaşmanın hükümlerine göre çözümlenecektir.
İşbu Anlaşmayı Tarafların yetkili temsilcileri, huzurlarında imzalamıştır.
Ankara’da .13.10.2009 tarihinde Türkçe, Slovakça ve İngilizce dillerinde, tüm metinler eşit derecede geçerli olmak üzere imzalanmıştır.
Yorumunda uyuşmazlık olması halinde, İngilizce metin üstün gelecektir.
Özellikle bir Akit Tarafın yatırımcılarının diğer Akit Tarafın ülkesindeki yatırımları ile ilgili olarak aralarındaki ekonomik işbirliğini arttırmak arzusu ile;
Anılan yatırımların tabi olacağı uygulamalara ilişkin bir anlaşma akdinin, sermaye, know-how ve teknoloji akımı ile Akit Tarafların ekonomik gelişimini teşvik edeceğini kabul ederek;
Yatırım için istikrarlı bir ortam ve ekonomik kaynakların en etkin biçimde kullanılmalarını sağlamak üzere, yatırımların adil ve hakkaniyete uygun muameleye tabi tutulması gerektiğinde mutabık kalarak; ve
Anılan hedeflerin, uluslararası kabul görmüş işçi haklarının yanı sıra sağlık, güvenlik ve çevresel genel uygulama önlemlerini zayıflatmaksızın gerçekleştirilebileceğine inanarak,
Yatırımların teşviki ve karşılıklı korunması için bir anlaşma yapılması kararıyla,
Aşağıdaki şekilde anlaşmaya varmışlardır:
MADDE 1
Tanımlar
İşbu Anlaşmada;
1.”Yatırım” terimi, bu gibi yatırımların, işbu Anlaşma kapsamına girmeyecek olan bir şirketin %10’dan daha az hissesinin borsa yoluyla edinimi niteliğinde olmaması koşuluyla, bir Akit Tarafın yatırımcıları tarafından doğrudan yatırılan, kanun ve düzenlemelerine uygun olarak diğer Akit Tarafın ülkesinde sürekli ekonomik ilişkiler sağlamak amacıyla edinilen, iş faaliyetleri ile bağlantılı her türlü varlık anlamına gelir ve bunlarla kısıtlı olmamak koşuluyla, özellikle aşağıdakileri kapsar:
(a) taşınır ve taşınmaz mallar, bunun yanı sıra ipotek, hapis hakkı ve rehin gibi diğer haklar ve malın ülkesinde bulunduğu Akit Tarafın kanun ve düzenlemelerine uygun olarak tanımlanan diğer benzer haklar;
(b) yeniden yatırımda kullanılan gelirler, para alacakları veya bir yatırımla ilgili mali değeri olan diğer haklar;
(c) hisse senetleri, sermaye hisseleri ya da şirketlere iştirakin diğer şekilleri;
(d) Akit Tarafların kanun ve düzenlemelerine uygun olarak tanımlanan telif hakları, patentler, sınai tasarımlar, teknik prosesler gibi sınai ve fikri mülkiyet hakları yanında ticari markalar, peştemaliye, know-how ve diğer benzer haklar;
(e) doğal kaynaklarla ilgili imtiyazları da içerecek şekilde, kanun veya sözleşme ile verilmiş iş imtiyazları.
Varlıklarının yatırılma veya yeniden yatırılma biçimindeki herhangi bir değişiklik, bu gibi bir değişikliğin ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafın kanun ve düzenlemelerine aykırı olmaması koşuluyla, onların yatırım olarak sınıflandırılmalarını etkilemez.
2. “Yatırımcı” terimi;
diğer Akit Tarafın ülkesinde yatırım yapmış olan,
(a) her bir Akit Tarafın kanunlarına göre vatandaşı sayılan gerçek kişileri;
(b) bir Akit Tarafın yürürlükteki kanunları çerçevesinde kurulmuş veya teşekkül etmiş ve kayıtlı merkezi ile birlikte gerçek ekonomik faaliyetleri o Akit Tarafın ülkesinde bulunan şirketleri, firmaları veya iş ortaklıklarını ifade eder.
3. “Gelirler” terimi bir yatırımdan elde edilen meblağları ifade eder ve bunlarla kısıtlı olmamak kaydıyla özellikle kar, faiz, sermaye kazançları, royaltiler, ücretler ve temettüleri içerir.
4. “Ülke” terimi;
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilgili olarak; ülkesi ve kara suları yanında uluslararası hukuka uygun olarak üzerinde yargılama yetkisine veya doğal kaynakların araştırılması, kullanılması ve korunması amaçlarıyla egemenlik haklarına sahip olduğu deniz alanlarını ifade eder.
b) Slovakya Cumhuriyeti ile ilgili olarak; uluslararası hukuka uygun olarak üzerinde egemenliği bulunan, egemenlik hakları ve yargılama yetkisini kullanabildiği kara ülkesini, iç sularını ve bunların üzerindeki hava sahasını ifade eder.
5. “Serbestçe çevrilebilir döviz“ terimi, uluslararası işlemlerle ilgili ödemelerde yaygın olarak kullanılan ve önde gelen uluslararası döviz piyasalarında yaygın olarak çevrilebilen döviz anlamına gelir.
MADDE 2
Yatırımların Teşviki ve Korunması
1. Her bir Akit Taraf, ülkesinde, diğer Akit Taraf yatırımcılarının yatırımlarını mümkün olduğunca teşvik edecektir.
2. Her bir Akit Tarafın yatırımcılarının yatırımları her zaman adil ve eşit muameleye tabi tutulacak ve diğer Akit Tarafın ülkesinde tam korumadan yararlanacaktır. Hiç bir Akit Taraf makul olmayan veya ayrımcı tedbirlerle bu gibi yatırımların yönetilmesine, sürdürülmesine, kullanımına, faydalanılmasına, genişletilmesine veya elden çıkarılmasına hiç bir şekilde engel olmayacaktır.
MADDE 3
Ulusal ve En Çok Kayırılan Ulus Muamelesi
1. Her bir Akit Taraf, yatırımları kendi kanun ve düzenlemeleri çerçevesinde, üçüncü ülke yatırımcılarının yatırımlarına benzer durumlarda uygulanandan daha az elverişli olmayacak şekilde ülkesine kabul edecektir.
2. Her bir Akit Taraf, kurulmuş olan bu yatırımlara ve bunlarla ilgili faaliyetlere, kendi yatırımcılarının yatırımları ya da üçüncü bir ülke yatırımcılarının yatırımlarına benzer durumlarda uyguladığı muameleden hangisi en elverişli ise, bundan daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutacaktır.
3. Her bir Akit Taraf ülkesindeki diğer Akit Tarafın yatırımcılarına, bunların yatırımlarının yönetimi, sürdürülmesi, kullanımı, faydalanılması veya elden çıkarılması ile ilgili olarak adil ve eşit olan ve hangisi daha elverişli ise, kendi yatırımcılarına veya herhangi bir üçüncü ülke yatırımcılarına uyguladığı muameleden daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutacaktır.
4. Bu Maddenin 2. ve 3. paragrafları, aynı zamanda, işbu Anlaşma ve Akit Taraflardan birinin imza koyduğu diğer benzer bir anlaşma ile düzenlenen usule yönelik haklar bakımından uygulanmayacaktır.
5. Akit Tarafların ülkelerine yabancıların girmesi, geçici ikameti ve istihdamı ile ilgili kanun ve düzenlemelerine uygun olarak;
(a) Akit Taraflardan her birinin vatandaşlarının, kendilerinin veya kendilerini istihdam eden Akit Tarafın bir yatırımcısının gerekli miktarda sermaye veya başka kaynak taahhüdünde bulunduğu veya bulunmak üzere olduğu bir yatırımın kurulması, geliştirilmesi, idaresi amacıyla veya işletilmesine ilişkin tavsiyelerde bulunmak üzere diğer Akit Tarafın ülkesine girmesine ve kalmasına izin verilecektir.
(b) bir Akit Tarafın yürürlükteki kanun ve düzenlemelerine uygun olarak yasal şekilde kurulan ve diğer Akit Tarafın yatırımcılarının yatırımı olan şirketlere seçtikleri idari ve teknik personeli, milliyeti ne olursa olsun, istihdam etme izni verilecektir.
6. İşbu maddenin 2. ve 3. paragraflarının hükümleri, Türkiye Cumhuriyeti’ni, diğer Akit Tarafın yatırımcılarınca toprak ve taşınmaz ve bunlar üzerinde ayni hak edinimi bakımından ayrımcı olmayan tedbirleri almasına, sürdürmesine veya uygulamasına engel olacak şekilde yorumlanmayacaktır.
7. İşbu Anlaşmanın hiç bir hükmü, bir Akit Tarafı:
(a) insan, hayvan veya bitki hayatı ya da sağlığı, veya çevrenin korunması için gerekli olan;
(b) tükenebilir canlı veya cansız doğal kaynakların korunmasıyla ilgili olan;
ayrımcı olmayan herhangi bir önlemi almaya, sürdürmeye ya da uygulamaya engel olacak şekilde yorumlanmayacaktır.
8. İşbu Maddenin hükümleri, bir Akit Tarafı, tamamen ya da kısmen vergilendirmeye ilişkin herhangi bir uluslararası anlaşma veya düzenlemeden kaynaklanan ve bu gibi bir anlaşmanın veya düzenlemenin tarafı olan Akit Tarafça sağlanan herhangi bir muameleyi, tercihi veya ayrıcalığı diğer Akit Tarafın yatırımcılarına sağlamakla yükümlü olduğu şeklinde yorumlanmayacaktır.
9. İşbu Anlaşmanın ayrımcılık yapmama, ulusal muamele ve en çok kayırılan ulus muamelesi hükümleri, her bir Akit Tarafın bir gümrük birliği, ekonomik birlik veya parasal birliğe, bir ortak pazara veya serbest ticaret bölgesine üyeliğinden veya bunlarla ortaklığından kaynaklanan ve bu Akit Tarafın kendi yatırımcılarına veya şirketlerine, bu gibi bir birliğin, ortak pazarın veya serbest ticaret bölgesinin üye devletlerinin vatandaşlarına veya şirketlerine veya herhangi bir üçüncü ülke vatandaşlarına veya şirketlerine tanıdığı mevcut veya gelecekteki avantajlara uygulanmaz.
MADDE 4
Temel Güvenlik Hakları
İşbu Anlaşmanın hiç bir hükmü,
(a) hiç bir Akit Tarafın açıklanması temel güvenlik çıkarlarına aykırı olacak herhangi bir bilginin sağlanmasını veya bilgiye ulaşılmasına izin verilmesini gerektirecek;
(b) hiç bir Akit Tarafı, kendi temel güvenlik çıkarlarının korunması için
(i) askeri ya da diğer bir güvenlik kuruluşuna silah, cephane ve savaş gereçleri yanında doğrudan ya da dolaylı yollardan diğer malları, teçhizatı, hizmeti ve teknolojiyi sağlamak amacıyla girişilen bu gibi trafik ve işlemler ile ilgili;
(ii) savaş zamanı ya da uluslararası ilişkilerdeki diğer acil durumlar;
veya
(iii) nükleer silah ve diğer nükleer patlayıcı cihazların çoğalmasını önleme ile ilgili ulusal politikaların ya da uluslararası Anlaşmaların uygulanmasıyla ilgili olarak;
gerekli gördüğü herhangi bir tedbiri almasını önleyecek, veya
(c) herhangi bir Akit Tarafı, uluslararası barış ve güvenliğin sürdürülmesi için Birleşmiş Milletler Şartı’ndan kaynaklanan yükümlülükleri uyarınca tedbir almasını engelleyecek;
(d) Akit Taraflardan birinin finansal sisteminin bütünlüğünü ve istikrarını güvence altına alacak tedbirleri almasını engelleyecek;
şekilde yorumlanamaz.
MADDE 5
Kamulaştırma ve Tazminat
1. Yatırımlar, kamu yararına ve ayrımcı olmayacak biçimde ve anında, yeterli, etkin tazminat ödenerek, hukuk kuralları gereğince ve işbu Anlaşmanın 3’üncü Maddesinde belirtilen genel muamele prensiplere uygun olarak yapılanlar dışında kamulaştırılmayacak, devletleştirilmeyecek veya doğrudan ya da dolaylı olarak benzer etkisi olan uygulamalara (bundan sonra kamulaştırma olarak anılacaktır) maruz bırakılmayacaktır.
2. Sağlık, güvenlik ve çevre gibi kamusal refaha ilişkin yasal hedeflerin korunması için düzenlenen ve uygulanan ayrımcı olmayan yasal önlemler, dolaylı kamulaştırma teşkil etmez ve bu nedenle, tazminata tabi değildir.
3. Tazminat, kamulaştırılan yatırımın kamulaştırma işleminin yapıldığı veya duyurulduğu tarihten önceki piyasa değerine eşit olacaktır. Tazminat gecikme olmaksızın ödenecek ve 7’inci Maddenin 2’inci paragrafında belirtildiği şekilde serbestçe transfer edilebilir olacaktır.
4. Tazminatın ödenmesinde gecikme olması durumunda ödeme, kanunda bu gibi bir oran öngörülmemişse, kamulaştırma tarihinden ödeme tarihine kadar her iki tarafça üzerinde anlaşılan bir oranda faiz içerecektir.
5. Kamulaştırmadan etkilenen bir Akit Tarafın yatırımcıları diğer Akit Tarafın adli ya da diğer bağımsız otoritesi tarafından davasının ve yatırımının değerlemesinin bu Maddede düzenlenen ilkelere uygun olarak hızlı şekilde gözden geçirilmesini isteme hakkına sahip olacaktır.
MADDE 6
Kayıpların Tazmini
Savaş, isyan, iç karışıklık,olağanüstü hal veya benzeri diğer olaylar nedeniyle diğer Akit Tarafın ülkesindeki yatırımları zarar gören her bir Akit Tarafın yatırımcıları, zararın ödenmesi veya diğer çözümler ile ilgili olarak, diğer Akit Tarafça, hangisi en elverişli muamele ise, sözkonusu diğer Akit Tarafın kendi yatırımcılarına ya da herhangi bir üçüncü devletin yatırımcılarına tanıdığından daha az elverişli olmayan bir muameleye tabi tutulacaktır.
MADDE 7
Ülkesine İade ve Transfer
1. Vergisel tüm yükümlülüklerin yerine getirilmesinin ardından, her bir Akit Taraf bir yatırımla ilgili bütün transferlerin kendi ülkesinden içeri ve dışarıya serbestçe ve gecikme olmaksızın yapılmasına iyi niyetle izin verecektir. Bu gibi transferler aşağıdakileri içerir:
(a) gelirler,
(b) bir yatırımın tamamının veya bir kısmının satışı veya tasfiyesinden elde edilen meblağlar,
(c) 4’üncü ve 5’inci Madde çerçevesinde ödenecek tazminatlar,
(d) yatırımlarla ilgili olarak alınmış kredilerin ana para ve faiz ödenekler,
(e) diğer Akit Tarafın ülkesinde, bir yatırımla ilgili uygun çalışma izinlerini edinmiş olan bir Akit Tarafın vatandaşlarının aldıkları maaş, ücret ve diğer gelirleri,
(f) bir yatırım uyuşmazlığından kaynaklanan ödemeler,
(g) yatırımları kurmak, sürdürmek, geliştirmek ve ilerletmek için ek ödenekler.
2. Aksi yatırımcı ve ev sahibi Akit Tarafça kararlaştırılmadıkça, transferler, yatırımın yapılmış olduğu para birimi veya herhangi bir serbestçe çevrilebilir para birimiyle, transferin yapıldığı tarihte geçerli olan döviz kuru üzerinden yapılacaktır.
3. Yukarıdaki 1. ve 2. paragraflara bakılmaksızın, bir Akit Taraf sınır-ötesi sermaye ve ödeme işlemleriyle ilgili, Avrupa Toplulukları’nınkiler de dahil olmak üzere, özellikle, aşağıdaki durumlarla sınırlı olmayacak şekilde önlemler alabilir veya sürdürebilir.
(a) ciddi ödemeler dengesi ve dış finansal zorluklar ya da bunların olması tehdidi halinde; ya da
(b) istisnai durumlarda, sermaye hareketlerinin özellikle parasal ve döviz kuru politikasında olmak üzere makro ekonomi yönetimde ciddi zorluklara sebep olduğu ya da sebep olma tehdidini yarattığı durumlarda; ya da
(c) ekonomik yaptırımların istisnai durumlarında.
4. Bu Maddenin 3. paragrafında değinilen önlemler:
(a) bu Maddenin 3’üncü paragrafında belirtilen durumların çözümü için gerekli olanı aşmayacak;
(b) geçici olacak ve koşullar izin verdiği anda bertaraf edilecek; ve
(c) ivedilikle diğer Akit Tarafa bildirilecektir.
MADDE 8
Halefiyet
1. Eğer bir Akit Taraf yatırımcısının yatırımı, ticari olmayan risklere karşı kanuni bir sistem dahilinde sigorta edilmişse; sigortalayanın yatırımcı ile sigortalayan arasındaki sigorta sözleşmesinin şartlarından kaynaklanan her türlü halefiyeti diğer Akit Tarafça tanınacaktır.
2. Sigortalayan halefiyetten dolayı yatırımcının haklarını kullanmaya ve taleplerini öne sürmeye yetkilidir ve yatırım ile ilgili sorumlulukları da üstlenecektir. Halef olunan haklar ya da talepler yatırımcının özgün haklarını ya da taleplerini aşmayacaktır.
3. Bir Akit Taraf ile sigortalayan arasındaki uyuşmazlıklar işbu Anlaşmanın 9’uncu Maddesinin hükümlerine göre çözümlenecektir.
MADDE 9
Bir Akit Taraf ile Diğer Akit Tarafın Yatırımcıları Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü
1. Bir Akit Taraf ile diğer Akit Tarafın bir yatırımcısı arasındaki, yatırımcının yatırımı ile ilgili uyuşmazlıklar, yatırımcı tarafından ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafa ayrıntılı bilgi içerecek şekilde yazılı olarak bildirilecektir. Mümkün olduğunca, yatırımcı ile ilgili Akit Taraf bu uyuşmazlıkları iyi niyetli danışmalar ve müzakereler aracılığıyla çözmeye gayret edecektir.
2. Eğer bu uyuşmazlıklar 1’inci paragrafta bahsedilen yazılı bildirim tarihini takip eden altı (6) ay içerisinde bu şekilde çözümlenemezse, uyuşmazlık, yatırımcının seçebileceği aşağıdaki mekanizmalara sunulabilecektir:
(a) ülkesinde yatırım yapılan Akit Tarafın yetkili mahkemesine,
(b) Her iki Akit Tarafın Sözleşmeye imza koymuş olması durumunda, “Devletler ile Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi” ile kurulmuş Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez (ICSID),
(c) Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL)’nun Tahkim Usulü Kurallarına göre bu maksatla kurulacak bir hakem mahkemesi.
3. Yatırımcının uyuşmazlığı bu Maddenin 2’inci paragrafında bahsedilen uyuşmazlık çözüm yollarından birine sunmuş olması durumunda, bu yollardan birinin seçimi nihaidir.
4. Bu Madde’nin 2’inci paragrafının hükümlerine bakılmaksızın ve Türkiye Cumhuriyeti’nin 3 Mart 1989 tarihinde ICSID’e sunduğu bildirime uygun olarak;
(a) yalnızca, mevcut olması halinde, Türkiye Cumhuriyetinin yabancı sermaye ile ilgili mevzuatına uygun olarak gerekli izni almış ve fiilen başlamış yatırım faaliyetlerinden doğrudan kaynaklanan uyuşmazlıklar, Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez’e (ICSID) veya Akit Tarafların üzerinde uzlaştıkları diğer herhangi bir uluslararası uyuşmazlık çözüm mekanizmasına sunulabilir;
(b) taşınmazlar üzerindeki mülkiyet hakları ve ayni haklara ilişkin uyuşmazlıklar tamamen Türk mahkemelerinin yargılama yetkisi altındadır ve bu nedenle Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü için Uluslararası Merkez’e (ICSID) ya da diğer herhangi bir uluslararası uyuşmazlık çözümü mekanizmasına sunulamaz; ve
(c) “Devletler ile diğer Devletlerin Vatandaşları arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi”nin 64’üncü Maddesi ile ilgili olarak:
Türkiye Cumhuriyeti, “Devletler ile diğer Devletlerin Vatandaşları arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü Sözleşmesi”nin yorumu ya da uygulanmasıyla ilgili olarak Türkiye Cumhuriyeti ve diğer herhangi bir Akit Devlet arasında ortaya çıkmış ve görüşmeler yoluyla çözümlenmemiş herhangi bir uyuşmazlığın Uluslararası Adalet Divanı’na götürülmesini kabul etmeyecektir.
5. Tahkim Heyeti, hukuk kaynaklarını aşağıdaki sıra dahilinde dikkate alarak, hukuk temelinde karar verecektir:
(a) işbu Anlaşmanın hükümleri;
(b) Akit Taraflar arasındaki diğer ilgili Anlaşmalar;
(c) kanunlar ihtilafı ile ilgili kurallar da dahil olmak üzere, sözkonusu yatırım ülkesinde yapılmış olan Akit Tarafın ulusal kanunları ve düzenlemeleri;
(d) belirli bir yatırım ile ilgili yapılmış özel anlaşmaların hükümleri.
6. Tahkim muameleleri ya da tahkim hükmünün yürütülmesinin herhangi bir safhasında, uyuşmazlığın karşı tarafındaki yatırımcının sigorta poliçesine ya da bu Anlaşmanın 8inci maddesinde belirtilen garantiye göre kaybının tümünü ya da bir kısmını kapsayan bir tazminatı almış olması halinde, uyuşmazlığın tarafı olan Akit Taraflardan hiçbiri bu gerçeği bir itiraz konusu olarak öne süremeyecektir. Bununla birlikte, bir uyuşmazlık daha önce yatırımcı tarafından uluslararası tahkime götürülmüşse, aynı uyuşmazlık sigortacı tarafından bu Maddenin hükümleri çerçevesinde uluslararası tahkime götürülemez.
7. Tahkim hükümleri uyuşmazlığın bütün tarafları için kesin ve bağlayıcı olacaktır. Her bir Akit Taraf kendi ulusal kanunlarına göre hükmü yürütmeyi taahhüt eder.
MADDE 10
Akit Taraflar Arasındaki Uyuşmazlıkların Çözümü
1. Akit Taraflar işbu Anlaşmanın yorumu veya uygulanmasıyla ilgili aralarında çıkan herhangi bir uyuşmazlığa iyi niyet ve işbirliği ruhu içinde hızlı ve hakkaniyete uygun bir çözüm arayacaklardır.
2. Eğer Akit Taraflar uyuşmazlığın başladığı tarihten itibaren altı ay içerisinde yukarıda belirtilen yöntemler ile kendi aralarında bir anlaşmaya varamazlarsa uyuşmazlık, Akit Taraflardan herhangi birinin isteği üzerine, üç üyeli bir tahkim heyetine sunulabilir.
3. Tahkim Heyeti her bir dava için takip eden şekilde oluşturulacaktır. Talebin alınmasından itibaren iki (2) ay içerisinde, her bir Akit Taraf bir hakem atayacaktır. Atanan bu iki hakem üçüncü bir devletin vatandaşı olan üçüncü hakemi Başkan olarak seçecektir (bundan sonra “Başkan” olarak anılacaktır). Akit Taraflardan birinin belirlenen zaman içerisinde hakem atayamaması durumunda, diğer Akit Taraf Uluslararası Adalet Divanı Başkanı’ndan atamayı yapmasını talep edebilir.
4. Eğer her iki hakem atanmalarından itibaren iki ay içerisinde Başkan seçiminde anlaşmaya varamazlar ise, Başkan Akit Taraflardan birinin talebi üzerine Uluslararası Adalet Divanı Başkanı tarafından atanır.
5. Eğer, bu Madde’nin 3’inci ve 4’üncü paragraflarında belirtilen durumlarda, Uluslararası Adalet Divanı Başkanı söz konusu görevi yerine getirmekten alıkonursa ya da Başkan Akit Taraflardan birinin vatandaşı ise, atama Uluslararası Adalet Divanı Başkan Vekili tarafından yapılacaktır ve eğer Uluslararası Adalet Divanı Başkan Vekili de bu görevi yerine getirmekten alıkonursa ya da Başkan Vekili Akit Taraflardan birinin vatandaşı ise, atama Akit Taraflardan birinin vatandaşı olmayan en kıdemli Divan üyesi tarafından yapılır.
6. Usul kuralları üzerinde bir anlaşma sağlanamaması halinde, tahkim heyeti genel kabul görmüş uluslararası tahkim usulü kurallarını dikkate alarak usul kurallarını tayin etmesini Uluslararası Adalet Divanı Başkanından talep edebilir.
7. Tahkim heyeti, nihai ve bağlayıcı olan kararını oy çokluğu ile alır.
8. Başkanın, diğer hakemlerin masrafları ve yargılama ile ilgili diğer masraflar Akit Taraflarca eşit olarak ödenecektir. Bununla birlikte, Tahkim Heyeti giderlerin daha yüksek bir oranının Akit Taraflardan biri tarafından ödenmesine re'sen karar verebilir.
9. Eğer bir uyuşmazlık, işbu Anlaşmanın 9’uncu Maddesi uyarınca bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmuşsa ve hala mahkeme önündeyse, aynı uyuşmazlık işbu Madde hükümleri uyarınca başka bir uluslararası tahkim mahkemesine sunulmayacaktır. Bu, her iki Akit Taraf arasında doğrudan ve anlamlı görüşmeler yoluyla bağlantı kurmayı engellemeyecektir.
MADDE 11
Anlaşmanın Kapsamı
Bu Anlaşma, ulusal kanun ve nizamlarına uygun olarak Akit Taraflardan birinin ülkesinde diğer Akit Tarafın yatırımcılarınca mevcut Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden önce veya sonra yapılmış yatırımlara uygulanacaktır. Bununla beraber; mevcut Anlaşma, yürürlüğe girmesinden önce yargı ya da tahkim sürecindeki bir yatırımla ilgili uyuşmazlıklara uygulanmayacaktır.
MADDE 12
Yürürlüğe Giriş
1. Her bir Akit Taraf, bu Anlaşmanın ülkesinde yürürlüğe girmesine ilişkin anayasal prosedürlerinin tamamlandığını yazılı olarak diğerine bildirecektir. Bu Anlaşma bu iki yazılı bildirimden sonuncusunun tarihinden sonraki 90’ıncı günde yürürlüğe girecektir. Anlaşma on yıl süre ile yürürlükte kalacak ve bu Maddenin 2’inci paragrafı uyarınca sona erdirilmediği takdirde yürürlükte kalmaya devam edecektir
2. Akit Taraflardan her biri, diğer Akit Tarafa bir yıl öncesinden yazılı feshi ihbarda bulunarak, Anlaşmayı ilk on yıllık dönemin sonunda veya bundan sonra her an sona erdirilebilir.
3. İşbu Anlaşma Akit Taraflar arasında yazılı bir anlaşma ile değiştirilebilir. Herhangi bir değişiklik Akit Taraflardan her birinin diğer Akit Tarafa değişikliğin yürürlüğe girmesi için gerekli tüm dahili işlemleri tamamladığını bildirmesi üzerine yürürlüğe girecektir.
4. İşbu Anlaşmanın fesih tarihi öncesinde yapılan veya edinilen ve bu Anlaşmanın diğer bir şekilde uygulanacağı yatırımlar hususunda, işbu Anlaşmanın diğer tüm Maddelerinin hükümleri fesih tarihinden itibaren bir on (10) yıl daha geçerli olmaya devam edecektir.
5. İşbu Anlaşma, 9 Ekim 2000 tarihinde Ankara’da imzalanan ve bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle yürürlülükten kalkacak olan Türkiye Cumhuriyeti ve Slovakya Cumhuriyeti arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına ilişkin Anlaşmanın yerine geçer ve onu ikame eder. İşbu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra tahkimde ileri sürülen uyuşmazlıklar bu anlaşmanın hükümlerine göre çözümlenecektir.
İşbu Anlaşmayı Tarafların yetkili temsilcileri, huzurlarında imzalamıştır.
Ankara’da .13.10.2009 tarihinde Türkçe, Slovakça ve İngilizce dillerinde, tüm metinler eşit derecede geçerli olmak üzere imzalanmıştır.
Yorumunda uyuşmazlık olması halinde, İngilizce metin üstün gelecektir.
Yorumlar
Yorum Gönder